
Kamerlid

Kruimelpad
Het verhoogde budget van ESA - Mondelinge vraag aan staatssecretaris Dermine
Commissie Mobiliteit 20 juni 2023:
Frieda Gijbels (N-VA):
Mijnheer de voorzitter, mijnheer de staatssecretaris, dit is een omgezette schriftelijke vraag die ik heb ingediend in maart en die niet beantwoord werd. Daarom heb ik ze omgezet in een mondelinge vraag. Ik heb intussen ook reeds gebruikgemaakt van de wet op openbaarheid van bestuur. Daardoor heb ik wat meer inzicht gekregen in hoe het een en ander verlopen is.
Het budget voor het ESA zal voor de komende periode met 250 miljoen euro worden verhoogd. Dat is ongeveer 50 miljoen per jaar. De eerste 50 miljoen werd gevonden door het budget dat bestemd was voor de Small Modular Reactors, SMR’s, dus die kleine nucleaire centrales, te verschuiven naar het ESA, zoals we konden lezen in de begrotingsnotificaties.
Op welke manier is de rest van dat budget in de begroting opgenomen? Kunt u dat opsplitsen per basisallocatie?
…
Staatssecretaris Thomas Dermine:
Naar aanleiding van de ESA-ministerraad in 2022 heeft de regering een verhoging van de ruimte-envelop, zowel ESA als niet-ESA, goedgekeurd. Daardoor konden wij onze plaats als vijfde grootste bijdrager aan de ESA handhaven. Deze verhoging is proportioneel met de verhoging van het hele ESA-budget, zodat we onze positie als vijfde grootste bijdrager dus konden behouden. Dat is belangrijk voor België en voor de kennisinstellingen die met ruimtevaart werken en voor meerdere andere bedrijven in alle hoeken van België.
In vergelijking met de bijdrage die tijdens de vorige ESA-minsterraad in 2019 werd goedgekeurd, kunnen we voor de periode 2023-2027 een verhoging van het budget met ongeveer 250 miljoen euro verwelkomen. Dat is bijna dezelfde verhoging als de verhoging van de vorige regering. In 2019 was er immers ook een verhoging van ongeveer 250 miljoen euro. Dat is trouwens een regering die jullie heel goed kennen.
De door de regering in november 2022 toegekende verhoging bestaat uit verschillende elementen.
Een eerste 50 miljoen euro komt uit onderbenuttingen, waarvan een deel van het SMR-budget en een deel voor 2023 dat anders verloren was.
Een ander deel komt van de herschikking van 35 miljoen euro die oorspronkelijk was voorzien voor de oproep ter ondersteuning van de lucht- en ruimtevaartsectoren binnen het RRF-herstelfonds. De eindecontracten zijn echter bijna dezelfde als de contracten voor de ESA.
De cofinanciering door Defensie in dual use ruimtevaartactiviteit is ook goed voor 100 miljoen euro. Dat was het onderwerp van uw vorige vraag. 50 miljoen van het saldo van de financiering door België, met een ritme van 10 miljoen euro per jaar over de periode 2023-2027.
Il s’agit ici d’un mécanisme de financement sur le solde ESA, qui est utilisé habituellement et qui a aussi été utilisé en 2019 et en 2016 pour des montants comparables lors des programmations précédentes.
De rest van de verhoging komt overeen met de indexering die in het kader van begrotingsconclaven werd toegekend aan de jaarlijkse bijdrage van België aan het ESA tussen 2019 en 2022 en die voor de periode 2023-2027 wordt verrekend. Al deze bijkomende kredieten hebben betrekking op ESA-kredieten (BA 60 22 35 40 12). Wanneer de regering beslist om het SMR-programma op te starten, zullen de nodige vaststellings- en vereffeningskredieten terug ingeschreven worden. Binnenkort krijgt de regering een gedetailleerd voorstel van werkprogramma van het SCK CEN. Dat zal de gelegenheid bieden om ook de concrete financiering te bespreken in de regering. De federale regering heeft op geen enkel ogenblik beslist om de ambitie van het SMR-onderzoeksprogramma te verlagen.
De economische impact van de ESA-investering valt niet te onderschatten. Ik benadruk dat elke euro die wij via ESA investeren ook effectief terugvloeit naar kennisinstellingen en -bedrijven in België. In de periode 2016-2020 werden bijvoorbeeld programma’s gefinancierd voor 105 bedrijven, 13 onderzoeksinstellingen en 33 onderzoeksteams van 9 universiteiten. Zij hebben ongeveer 179 miljoen euro aan ESA-financiering per jaar ontvangen. Het ESA-budget ondersteunt indirect onze ruimtevaartsector in heel België. Ook de groei van de ruimtevaartsector in Vlaanderen wordt ondersteund door investeringen van de federale overheid via het ESA.
Frieda Gijbels (N-VA):
Mijnheer de staatssecretaris, u stelt dat het al lang de bedoeling was om het budget te verhogen. Dat zou immers een goede return geven. Dat was al lang het plan.
Dat strookt echter totaal niet met de timing. Het moest immers heel snel gebeuren. Voormalig staatssecretaris De Bleeker sprak zelfs van een soort misprijzen. Zij stelt dat het om een valse en zelf gecreëerde hoogdringendheid gaat. Dat lees ik in haar nota. Dat is gewoon een citaat uit haar nota. Zij stelt ook dat het budget voor de SMR weg is.
U spreekt over onderbenutting. Als wij echter luisteren naar uw collega, minister Van der Straeten, dan horen wij dat zij haar 50 miljoen euro nog altijd bewaakt. Ook het SMK oordeelt dat die 50 miljoen euro best wel welkom is, maar u hebt het daar gewoon weggehaald. Dat geld moet dus opnieuw worden gezocht. Het budget is er niet meer. U kan daarover vertellen wat u wil, maar het budget is naar het ESA gegaan ten koste van nucleaire innovatie.
U werpt op dat tijdens de vorige legislatuur al een forse budgetverhoging is gebeurd. Dat klopt. Waarom moet dat nu echter nog eens worden gedaan? Dat is toch compleet onlogisch?
Wij lezen in de nota van de voormalige staatssecretaris dat zij zich afvraagt of het nu echt opportuun is in de huidige budgettair moeilijke tijden om een dergelijke beslissing te nemen. Wij dragen al zoveel bij aan het ESA. Waarom moet die bijdrage nog eens worden verhoogd?
Mijnheer de staatssecretaris, ik gaf daarnet al aan dat het zo duidelijk is dat u meer wilde investeren om meer kans te maken op die astronaut. Ik ben heel blij dat een Belgische astronaut is geselecteerd. Ik ben daar heel blij mee, maar die budgetverhoging was daarvoor niet nodig, zeker niet omdat ze ten koste gaat van een belangrijk Defensiebudget en een belangrijk budget dat naar nucleaire innovatie en naar coronarelancemiddelen had moeten gaan.
De manier waarop dit gebeurd is, is echt onverantwoord.
Het incident is gesloten.
