Monkeypox in rioolwater - Mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke

Commissie gezondheid 20 september 2022 tijdens actua debat over monkeypox: 

Frieda Gijbels (N-VA):

Via de screening van afvalwater kan de verspreiding van een bepaald pathogeen op een heel efficiënte manier in kaart worden gebracht. Wordt er, naast het monkeypoxvirus, ook naar andere pathogenen of andere stoffen gezocht in het afvalwater? Zijn er plannen om zulke zaken fijnmaziger te monitoren? Worden daartoe al meer geautomatiseerde methoden gebruikt? Wordt er ook gekeken naar de praktijken in andere landen, zoals Nederland?

Minister Frank Vandenbroucke:

Mevrouw Taquin, de afdeling van prof. Van Damme van de Universiteit Antwerpen staat in contact met WHO Europe en ook prof. Liesenborghs heeft via verschillende werkgroepen contacten met de WHO. Er wordt dus op regelmatige basis samengewerkt tussen Belgische onderzoekers, met name uit Antwerpen, en de WHO.

In tegenstelling tot u, vind ik de communicatie van de WHO niet stigmatiserend. Uit de door de Belgische wetenschappers ingezamelde gegevens blijkt dat 99 % van de gerapporteerde gevallen van het mannelijk geslacht is. In de mate dat de seksuele voorkeur geregistreerd wordt, behoort 94 % tot de categorie 'GBMSM' (Gay, Bisexual and other Men-who-have-sex-with-men). In de mate dat de manier van overdracht bekend is, blijkt dat 92 % van de betrokkenen het virus via seksueel contact overdraagt. Aangezien we op de hoogte zijn van die factoren, moeten we onze boodschappen zonder te stigmatiseren op die groepen toespitsen en de beschikbare vaccins aan hen aanbieden. De WHO deelt datzelfde standpunt met betrekking tot de apenpokken in de Europese landen en in Amerika. Misverstanden moeten absoluut vermeden worden. De ziekte is niet via seksuele handelingen overdraagbaar, maar via intens huid-op-huidcontact en het virus circuleert nu eenmaal in dat milieu.

De ziekte kan uiteraard ook vrouwen of heteroseksuelen treffen, maar aangezien het virus in dat milieu circuleert, moet dat milieu gewaarschuwd worden, aangesproken worden. Mijn administratie organiseert tweewekelijkse vergaderingen met verenigingen, waarvan er sommige communicatiecampagnes voeren die op homo's gericht zijn, in homosauna's of bars. We steunen die dialoog om te garanderen dat er op een aanvaardbare wijze gecommuniceerd wordt naar de risicogroepen en om discriminatie te voorkomen. Precieze en gerichte boodschappen zijn doeltreffender op het vlak van preventie dan een algemene communicatie aan de bevolking.

België heeft 4.740 ampullen van het pokkenvaccin ontvangen, waarvan er 1.500 door Nederland beschikbaar werden gesteld. Die zullen in het vierde trimester teruggegeven worden, wanneer nog eens 30.000 ampullen verdeeld zullen worden. We verwachten ook dat we vóór het einde van het jaar ons deel van een Europese groepsaankoop zullen ontvangen.

Twee Europese landen hebben enige tijd geleden een nieuwe strategische voorraad pokkenvaccin – dat gebruikt kan worden tegen het apenpokkenvirus – aangelegd, in tegenstelling tot België. De grote voorraad pokkenvaccin waarover wij beschikken, kan niet gebruikt worden tegen het apenpokkenvirus wegens te zware bijwerkingen. In juli is er beslist om op bilaterale wijze 30.000 dosissen aan te kopen, want dat is alles wat Bavarian Nordic aan ons kon verkopen. Door die kleine hoeveelheid zijn de criteria om voor vaccinatie in aanmerking te komen in ons land strenger dan elders. Men heeft zich op Belgische en Europese epidemiologische gegevens gebaseerd om te bepalen welke groepen een hoog en een zeer hoog risico lopen. De criteria zijn versoepeld nu er meer vaccins beschikbaar zijn en we zullen dat blijven doen.

(Nederlands) Alle personen met een hoog of zeer hoog risicocontact met een risico op een ernstig verloop van de infectie, komen in aanmerking voor postexpositievaccinatie. Voor de pre-expositievaccinatie hebben we de volgende doelgroepen gedefinieerd: ernstig immuungecompromitteerde personen met een hoog risico om besmet te geraken, mannelijke en transgender sekswerkers, vrouwen die PrEP-therapie krijgen en meerdere sekspartners hebben, mannen die seks hebben met mannen en het voorbije jaar minstens één soa hadden, en laboratoriumpersoneel dat werkt met culturen van het apenpokkenvirus. Daarbij houden we rekeningmet de 1.500 dosissen die we in bruikleen hebben van Nederland en met de mogelijkheid om intradermaal te vaccineren, waardoor we met kleinere dosissen kunnen werken.

Om de sekswerkers te bereiken, hebben we samengewerkt met ngo's zoals Violett, die op het terrein voor de doelgroep een zeker vertrouwen uitstralen. Daarnaast hebben we samengewerkt met de hiv-referentiecentra.

Op dit ogenblik hebben wij 2.290 vaccins toegediend en zijn er nog 996 gepland. Wanneer we over 30.000 bijkomende dosissen beschikken, zullen wij de doelgroep kunnen uitbreiden. Daarbij denken wij momenteel niet aan het inzetten van de apothekers. De deelstaten schakelen sinds vorige week op onze vraag ook vaccinatiecentra in. Ook de huisartsen worden betrokken bij het verhaal.

(Frans) Personen die denken in aanmerking te komen voor vaccinatie kunnen hun huisarts raadplegen. Met diens aanbevelingsbrief kunnen ze zich laten vaccineren in de referentie- of vaccinatiecentra. De vaccins zijn ook beschikbaar bij kno-artsen. De huisartsen worden dus ten volle bij de campagne betrokken.

We zijn in gesprek gegaan met Nederland, dat ons 1.500 dosissen leent. Frankrijk geeft voorrang aan zijn inwoners, maar de Belgen die naar Rijsel gingen werden allemaal gevaccineerd. We hebben de Franse overheid gevraagd of Belgen die hun eerste dosis in Noord-Frankrijk kregen er ook hun herhalingsdosis kunnen krijgen. We wachten nog op antwoord.

(Nederlands) We hebben nog geen precieze planning voor het toedienen van een boosterdosis aan wie zijn eerste dosis subcutaan heeft gekregen. Er moeten minstens 28 dagen tussen de 2 doses zitten. De planning zal van de levering van de vaccins afhangen. Als de eerste dosis intradermaal toegediend werd, is de wachttijd 28 dagen. Die boosters worden wel al ingepland.

Uit een klinische studie is gebleken dat het intradermaal toedienen van een vijfde van de subcutane dosis een vergelijkbare hoeveelheid antilichamen opwekt als de normale subcutane dosis. De intradermaal gevaccineerden die na 28 dagen een booster kregen, hebben na zes maanden nog meer antilichamen in het bloed dan na de eerste dosis. Dat zijn de beperkte gegevenswaarover we nu beschikken. Daarnaast houden we rekening met de heel precieze adviezen van de Hoge Gezondheidsraad.

(Frans) Vooralsnog wordt het rioolwater niet structureel gemonitord, maar de analyses die in juni en juli uitgevoerd werden op een gerichte selectie van stalen, om na te gaan of er virusdeeltjes in zaten, waren allemaal negatief. Er is internationaal onderzoek aan de gang om te bepalen wat de optimale protocollen zijn. Op basis daarvan bestuderen wij hoe we een eventuele structurele monitoring kunnen optimaliseren. In deze fase zijn we nog aan het experimenteren en methodes aan het verkennen. In het buitenland werden er al resultaten geboekt.

(Nederlands) Onze stock was bij aanvang beperkt, omdat we, zoals de meeste Europese landen, onze traditionele strategische stock niet hadden vernieuwd. Het belangrijkste is dat we snel het maximale aantal doses dat we van Bavarian Nordic konden kopen, hebben gekocht. Er is hard gewerkt om te vaccineren in een moeilijke doelgroep.

Frieda Gijbels (N-VA):

Het is een gemiste kans dat rioolwater niet structureel op monkeypox wordt gescreend. Het meetpuntennetwerk heeft voor covid nochtans zijn nut bewezen. Er heerst helaas veel gelatenheid, terwijl men lessen zou moeten trekken uit de covidcrisis. Ik hoop dat de minister echt meer met die rioolwaterscreening gaat doen.

Minister Frank Vandenbroucke (Nederlands):

Men bekijkt dat wel degelijk veder.

Het incident is gesloten.