Kamerlid
Kruimelpad
Oversterfte 2022 - Mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke
Commissie Gezondheid 14 februari 2023:
12.02 Frieda Gijbels (N-VA):
Ik verwijs naar de ingediende vraag.
Mijnheer de minister,
Sciensano bracht een rapport uit over de oversterfte tijdens 2022 (https://www.sciensano.be/nl/pershoek/analyse-van-de-oversterfte-2022).
Men spreekt van een opmerkelijke sterftepiek in december en deze wordt op hetzelfde niveau geplaatst als de eerste twee golven van de covidpandemie, met 27% oversterfte in week 51 of 641 extra sterftegevallen.
Naar de oorzaak van de oversterfte is het blijkbaar nog raden. De verwerking van de doodsoorzaken door Statbel kan immers pas 3 jaar na datum gebeuren.
- klopt het dat de oversterfte in december vergelijkbaar was met die in de eerste twee covidgolven?
- gebeurt er een analyse van het proces om de doodsoorzaken te registreren en verwerken en wordt er gezocht naar een versnelling van de procedure? Wanneer kunnen we dat verwachten?
12.03 Minister Frank Vandenbroucke:
Wat betreft de eerste vraag van mevrouw Sneppe, de positieve correlaties tussen oversterfte en risicofactoren zoals virussen, koude en luchtverontreiniging zijn terugkerende bevindingen. De combinatie van deze risicofactoren en de intensiteit ervan veranderen per seizoen. Wat vanuit epidemiologisch oogpunt uitzonderlijk is in dit winterseizoen 2022-2023 is de combinatie van meerdere gelijktijdige golven van verschillende virussen, namelijk een griepepidemie die vroeger kwam dan andere winters, een golf van COVID-19 en andere ademhalingsvirussen en ook ongunstige meteorologische omstandigheden. Dat zijn bekende risicofactoren, maar de geverifieerde oorzaak kan men in zo’n korte tijd onmogelijk achterhalen.
Ten tweede, voor de doodsoorzaken uit de overlijdensakte is in de meeste Europese landen een verzameltijd van enkele maanden tot enkele jaren nodig. De verklarende hypotheses voor het sterfteoverschot in België zijn gebaseerd op epidemiologische, demografische, meteorologische en milieuobservaties door de samenwerking van verschillende instellingen: het Rijksregister, Statbel, Sciensano, het KMI en IRCEL-CELINE.
Ten derde, overlijdensaktes worden in België nog niet gedigitaliseerd.
Ten vierde, de dienst Audit Ziekenhuizen, een samenwerking tussen de FOD Volksgezondheid, het RIZIV en het FAGG, voert sinds het begin van de pandemie audits uit over de niet-uitgevoerde ziekenhuiszorg en gecumuleerde potentiële zorgachterstanden. De finale resultaten zijn nog niet gepubliceerd, maar u vindt een deel ervan al terug op de website van het FAGG.
Ten vijfde, veiligheidsvraagstukken in verband met vaccins, met inbegrip van mogelijke sterfgevallen, worden gemeld aan het FAGG. Het FAGG heeft geen enkele melding ontvangen waarbij er sprake is van een overlijden na vaccinatie in de maand december 2022. Mevrouw Sneppe, u wil het proberen te vinden, maar het is zeer weinig waarschijnlijk dat er een verband is tussen het mRNA-vaccin en de oversterfte in december 2022.
Ten zesde, de zomer van 2022 was zeer extreem in vergelijking met andere zomerperiodes en werd door het KMI als de derde heetste zomer na 2018 en 2003 en de tweede droogste zomer na 1983 ingedeeld. De doodsoorzaken zullen worden geanalyseerd wanneer ze beschikbaar zijn. Ten zevende, de cijfers op de site van Sciensano komen overeen met de tweede hitteperiode van 17 tot 20 juli 2022 voor mannen van 0 tot 64 jaar.
In absolute cijfers gaat het om kleine aantallen, 1 extra sterfgeval op een totaal van 50 in Vlaanderen en 18 extra sterfgevallen op een totaal van 57 in Wallonië.
Op uw achtste vraag, de werkgroep Hitte- en ozonpieken komt verschillende keren per jaar bijeen om de meteorologische, milieu- en gezondheidsomstandigheden van elke zomerperiode te bespreken en verbeteringen voor de volgende zomerperiode voor te stellen. De databank met de overlijdensakten van 2022 zal in 2025 beschikbaar zijn bij Statbel. Sinds 2022 coördineert de Hoge Raad voor de Statistiek een werkgroep voor de digitalisering van overlijdensakten om de verzameling van informatie over doodsoorzaken te versnellen.
Op uw negende vraag, verschillende onderzoeken naar doodsoorzaken zullen door de onderzoekers worden uitgevoerd wanneer gegevens over de doodsoorzaken bekend zijn.
Mevrouw Gijbels, op uw eerste vraag, de vergelijking slaat op de absolute sterfte per week. In week 51, de week van 19 december tot 25 december 2022, werden 3.014 sterfgevallen geregistreerd. In de eerste golf van COVID-19 werden van week 13 tot en met week 17 van 2020, dus van 23 maart tot 26 april 2020, wekelijks tussen 3.031 en 4.286 sterfgevallen geregistreerd. In de tweede golf, van week 44 tot week 47, dus van 26 oktober tot 22 november 2020, werden er wekelijks tussen 3.161 en 3.675 sterfgevallen geteld. In 2018 werden in de weken 9 en 10, dus van 26 februari tot 11 maart 2018, respectievelijk 3.003 en 3.008 wekelijkse sterfgevallen genoteerd, maar dat valt dan samen met de griepepidemie en de koudegolf.
Op uw tweede vraag, zoals ik al heb gezegd, sinds 2022 coördineert de Hoge Raad voor de Statistiek een werkgroep voor de digitalisering van de overlijdensakten om sneller informatie te verzamelen. Die groep denkt na over de vraag hoe de digitalisering van overlijdensakten gerealiseerd kan worden.
12.09 Frieda Gijbels (N-VA):
Mijnheer de minister, de communicatie van Sciensano was ook niet optimaal. Sciensano sprak over een abnormale sterftepiek in december. De sterftepieken en golven in de eerste en tweede covidgolf zijn toch wel van een heel ander kaliber. Het heeft daar dus wat verwarring gezaaid, dat voor misverstanden heeft gezorgd. Ik wil erop aandringen dat steeds appelen met appelen worden vergeleken en peren met peren. Hetgeen wij nu zagen, is toch wel van een heel andere orde van grootte.
Ik ben uiteraard grote voorstander van de digitalisering van de overlijdensaktes. Ik begrijp niet dat de registratie vandaag nog steeds met pen en papier moet gebeuren. Een digitaal proces kan ons veel sneller duidelijkheid geven en kan misverstanden uit de weg helpen.
12.10 Minister Frank Vandenbroucke:
Voor alle duidelijkheid, ik zei daarnet dat er niet gevaccineerd is, er is geen enkel overlijden gemeld in december waarvan sprake is dat het een overlijden is na vaccinatie. Het is bijzonder weinig waarschijnlijk dat er een verband is tussen mRNA-vaccins en oversterfte in december.