Aanduiden Nationale ReferentieCentra (NRC) - Mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke

Commissie Volksgezondheid 7 februari 2023:

09.01 Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, om de vijf jaar worden overeenkomsten afgesloten met referentiecentra. Dat kunnen externe laboratoria of onderzoekscentra zijn, maar dat kan ook Sciensano zijn.

Sciensano lijkt zelf echter een grote rol te spelen in de toekenningsprocedure, als ik het goed begrepen heb ten minste. Als ik mij niet vergis, loopt de huidige termijn ook bijna af.

Om een beetje meer duidelijkheid te scheppen, heb ik de volgende vragen.

Welke rol speelt Sciensano exact in de toekenningsprocedure? Op welke manier wordt de onafhankelijke beoordeling gegarandeerd? Voor hoeveel pathogenen is Sciensano als referentiecentrum erkend? Op welke basis? Meent u niet dat de toekenning beter door een ander orgaan zou plaatsvinden dat onafhankelijk is van de verschillende kandidaat-instellingen?

09.02 Minister Frank Vandenbroucke:

Voor de toekenningsprocedure van de nationale referentiecentra wordt het koninklijk besluit van 9 februari 20211 gevolgd. Het Medisch-Technisch Adviesorgaan (MTAO) heeft een centrale rol in de toekenningsprocedure. Het MTAO bestaat uit vertegenwoordigers van specifiek wetenschappelijke disciplines en bevoegdheden die in de mate van het mogelijke een onafhankelijkheid garanderen ten opzichte van de referentiecentra zelf.

Het MTAO bestaat concreet uit de vertegenwoordiger van het RIZIV en zeven experts in infectieziekten, epidemiologie, microbiologie en volksgezondheid, waarbij elke universiteit wordtvertegenwoordigd, een lid van het Instituut voor Tropische Geneeskunde, een lid van de Hoge Gezondheidsraad, vier leden die behoren tot de diensten van de overheden die bevoegd zijn voor volksgezondheid, vier niet-universitaire experts, voorgedragen door de niet-universitaire labo’s die deelnemen aan het peillaboratorianetwerk van Sciensano, vier niet-universitaire experts, voorgedragen door de representatieve beroepsverenigingen, twee experts, voorgedragen door het Verzekeringscomité van het RIZIV, en twee buitenlandse experts.

Overigens, het MTAO kan andere experts uitnodigen voor het beantwoorden van specifieke en technische vragen. Sciensano is niet vertegenwoordigd in dit adviesorgaan, maar verzorgt wel het secretariaat en de coördinatie, zonder stemrecht.

Elk openbaar of privélaboratorium voor klinische biologie, elke academische instelling of elk onderzoeksinstituut, kan zich individueel of in associatie met andere laboratoria kandidaat stellen voor erkenning als NRC. De toekenningsprocedure is dezelfde voor iedereen, met een lastenboek, opgesteld op basis van het advies van het MTAO. De dossiers worden afzonderlijk geëvalueerd door drie experts, onder wie ten minste één met expertise in de epidemiologische of de volksgezondheid, en ten minste één buitenlandse expert.

Bij onvoldoende buitenlandse kandidaten worden binnenlandse experts buiten Sciensano aangeschreven. Als er onvoldoende binnenlandse kandidaten zijn, worden interne Sciensano-experten uit een dienst onafhankelijk van de kandidaat-laboratoria aangeschreven. Alle experts ondertekenen een code of conduct waarin ze hun onafhankelijkheid bevestigen. De definitieve aanwijzing gebeurt op basis van het advies van het MTAO.

In totaal zijn er 41 referentiecentra erkend. Daarvan worden 25 referentiecentra gecoördineerd buiten Sciensano en 13 binnen Sciensano, al dan niet in associatie met externe labo’s. Voor 3 bijkomstige referentiecentra heeft Sciensano een geassocieerde rol met een extern coördinerend laboratorium. Doorgaans wordt slechts 1 kandidatuur per referentiecentrum ontvangen. In de kandidatuurstelling van 2019 waren er voor 3 referentiecentra 2 kandidaturen. De erkenning van de laboratoria is hetzelfde voor alle laboratoria en gebeurt onafhankelijk door buitenlandse experten en het MTAO, zoals hierboven beschreven. Deze procedure garandeert voldoende onafhankelijkheid.

09.03 Frieda Gijbels (N-VA):

Dat is een duidelijk antwoord. We zullen dit opvolgen. Het viel mij gewoon op dat verschillende referentiecentra waargenomen werden door Sciensano. Ik stelde mij de vraag, aangezien er toch wel een bepaalde betrokkenheid is van Sciensano. We moeten er gewoon over waken dat dat onafhankelijk blijft en dat die toekenning steeds naar het centrum gaat met de meeste expertise.