De stand van zaken betreffende de Einsteintelescoop - Mondelinge vraag aan staatssecretaris Dermine

Commissie Mobiliteit 1 maart 2023: 

11.01 Frieda Gijbels (N-VA):

Op 13 februari 2023 vond de interministeriële conferentie voor Wetenschapsbeleid plaats, waaraan u heeft deelgenomen, dacht ik. Hierbij werd er unanieme steun uitgesproken voor de Einsteintelescoop. Zoals u weet zijn de terugverdieneffecten belangrijk voor de volledige Euregio Maas-Rijn. Vorig jaar stelde ik ook vragen over de nabijheid van geplande windturbines in de gemeente Dalhem. U garandeerde de opvolging van dit dossier om geen nadeel te berokkenen aan de Einsteintelescoop.

Welke rol zal de federale overheid spelen? Neemt u uw coördinerende rol op zoals u eerder aankondigde en waaruit bestaat die rol? Volgens welk ritme is er overleg ingepland met de deelstaten en andere landen? Worden er federale middelen vrijgemaakt en zo ja, hoeveel? Hoeveel middelen worden door de deelstaten toegezegd?

Op welke manier wordt de return on investment verdeeld tussen de deelstaten? Welke conclusies zijn er nog getrokken op de Interministeriële Conferentie? Is het verslag openbaar raadpleegbaar en waar is dat te vinden?

Wat is de stand van zaken van de windturbines in Dalhem? Welke stappen zijn er gezet? Zal men afzien van windturbines in de perimeter van de Einstein telescoop?

Werden er nog andere themata aangesneden op het interministerieel overleg en zo ja, welke?

11.02 Staatssecretaris Thomas Dermine:

De Einsteintelescoop is een zeer belangrijk en zeer groot onderzoeksproject, dat een massale impact kan hebben op niet alleen de wetenschappelijke gemeenschap, maar ook op de socio-economische ontwikkeling van de Euregio Maas-Rijn en in België zowel in Vlaanderen als in Wallonië.

Zoals ik al heb uitgelegd, verdedig ik de wetenschappelijke en economische belangen van België in dit project. Daarom heb ik gevraagd dat de federale regering een volwaardige rol in dit ambitieuze project zal spelen en om dit samen met onze Nederlandse en Duitse collega’s te bespreken. De federale administratie bevoegd voor het wetenschapsbeleid werd op de interministeriële vergadering van 13 februari belast met het intra-Belgisch overleg tussen administraties en entiteiten die bij de voorbereidende fase betrokken willen worden.

Wij hadden inderdaad een zeer constructief gesprek met de ministers van de deelstaten, met Jo Brouns voor Vlaanderen en de heer Willy Borsus voor Wallonië. De werkgroep onder leiding van Belspo zal in de loop van het jaar 2023 een standpunt moeten innemen over de volgende drie punten. Ten eerste, de opstelling van een bestek om onze kandidatuur te positioneren. Ten tweede, de voorwaarden waaronder de samenwerking in België zal worden georganiseerd. Ten derde, het werkschema en de verdeling van de kosten. U begrijpt ongetwijfeld dat de antwoorden op de door u gestelde vragen, namelijk de door de federale Staat toegezegde bedragen en het rendement van een dergelijke onderzoeksinfrastructuur, pas na afloop van deze voorbereidende werkzaamheden kunnen worden gegeven.

Het dossier van de windmolens is zeer belangrijk. Wij moeten er dan ook alles aan doen om een zo aantrekkelijk mogelijk dossier te maken. Met betrekking tot die windmolens in Wallonië, meer bepaald in de kleine gemeente Dalhem, heeft de minister van Economie van het Waalse Gewest, Willy Borsus, ons verzekerd dat de regionale administratie de beslissing van het door de Universiteit van Luik ingestelde beroep tot nietigverklaring zal volgen en dat een moratorium is ingesteld in de omgeving van de telescoop. Er zal dus geen hinder zijn voor de ontwikkeling van de telescoop. De heer Borsus was zeer duidelijk over dit probleem.

11.03 Frieda Gijbels (N-VA):

U wil hier effectief aan werken. U wil het project volop ondersteunen in de mate dat dat mogelijk is. Ik zou toch willen aandringen dat u vaart zet achter het project. Binnenkort wordt beslist op welke locatie die telescoop zal worden gevestigd. Ik vrees dat België achterophinkt, vooral in vergelijking met Nederland. We moeten zorgen dat niet alles wordt weggesnoept door Nederland voordat wij aan zet komen. Nederland heeft al 1 miljard aan investeringen en eventueel bijkomend 1 miljard toegezegd. Het totale project zal ongeveer 2 miljard bedragen.

Hopelijk gaan we hier met iedereen samen voluit voor. Het is belangrijk voor de regio, voor de verschillende landen, voor de economie, voor de wetenschappelijke ontwikkelingen. Zet hier zo snel mogelijk druk op. Het is goed nieuws dat er uitsluitsel is over de windmolens. Zoiets mag dit project inderdaad niet in de weg staan.