Restitutie van koloniaal kunstpatrimonium - Mondelinge vraag aan staatssecretaris Dermine

3 juni 2021

Mijnheer de Staatssecretaris,

Reeds twee jaar buigt een expertengroep zich over de aanwezigheid van koloniale collecties in België. Het resultaat van dit onderzoek heeft geleid tot conclusies en aanbevelingen die in juni werden gepubliceerd (www.restitutionbelgium.be) Dit rapport vraagt onder meer met aandrang naar het opstarten van uitgebreid herkomstonderzoek. Het is in deze gevoelige kwestie van uiterst groot belang om te kunnen bepalen wat nu juist effectief roofkunst is en wat niet.

Daarom stel ik u graag de volgende vragen:

Bent u van plan het initiatief van uw voorganger Zuhal Demir verder te zetten en een werkgroep op te richten die een kader moet ontwikkelen met duidelijke criteria voor mogelijke teruggave van collecties en van menselijke resten?

Zal u een wettelijk kader ontwikkelen om tot een restitutiebeleid te komen? Hoe zullen de deelstaten hierbij betrokken worden?

Zal u met het opstarten van herkomstonderzoek aan de slag gaan? Indien ja, hoe bent u van plan dit te organiseren?

Hoe zal u in de toekomst restitutie- en herkomstverzoeken gaan behandelen?

Onderzoekt u naast restitutie ook alternatieven zoals gezamenlijk beheer, reizende collecties en digitalisaties?

Met dank voor uw antwoorden,

Frieda Gijbels

Bespreking beleidsnota staatssecretaris Dermine: november 2021

Er bestaat geen nauwkeurige inventaris die beschrijft
wel voorwerp in welke categorie thuishoort. Volgens
voorlopige ramingen van het AfricaMuseum zou 1 %
van de werken zijn geroofd, aangezien ze dateren uit de
periode waarin Congo het persoonlijke bezit van Koning
Leopold II was en ze in verschrikkelijke omstandigheden
door leden van het leger werden buitgemaakt. Er bestaan
getuigenissen die de roof van dergelijke voorwerpen
bevestigen. Toch mogen we niet vergeten dat 50 % van
de voorwerpen in de collectie van het AfricaMuseum
uit de postkoloniale periode dateren. Die voorwerpen
zijn uitstekend gedocumenteerd aangezien men ze via
correcte commerciële transacties of via giften heeft
verkregen. Toch moet voor 49 % van de voorwerpen
uit de collectie de historische herkomst worden nagegaan. In de begroting 2022 worden de dotaties voor
het AfricaMuseum met 2 miljoen euro verhoogd om die
studies naar de historische herkomst te ondersteunen.
Het is onder andere de bedoeling partnerschappen
met Congolese universiteiten aan te gaan, teneinde die
herkomststudies sneller te doen vooruitgaan. Het komt het AfricaMuseum niet toe een beslissing te nemen over de acquisitie van de voorwerpen. Er zal een gemengde onafhankelijke commissie worden opgericht, met zowel Congolese als Belgische wetenschappers. De samenstelling van die commissie staat nog niet vast, maar hiervan zal in 2022 werk worden gemaakt.